Słowo upekṣā tłumaczy się najczęściej jako obojętność lub dystans. W zależności od kontekstu oznaczać może także odrzucenie, wytrwałość lub niezgodę. Na pierwszy rzut oka wydawać się więc może, że według Patañjalego najlepszą receptą na dziejące się wokół nas zło (apuṇya) jest jego ignorowanie. Jednak joga Patañjalego nie postuluje eskapizmu, a dystans wobec zła nie oznacza […]
Według znanej definicji Patañjalego vairāgya jest praktyką „kontroli świadomości, która znosi pragnienie widzianych (dṛṣṭa) lub zasłyszanych (ānuśravika) przedmiotów zmysłów (viṣaya)” (YS 1.15). Samo słowo składa się z przedrostka negującego „vi” (który zmienia się w „vai”) oraz słowa „rāga”, które oznacza zamiłowanie, przywiązanie, miłość lub upodobanie do czegoś. Stąd praktyka bezpragnieniowości pociąga za sobą świadomy brak […]
Słowo vāyu znaczy „wiatr”, „oddech”, „powietrze” lub „energia życiowa”. W wedyjskim panteonie Vāyu to bóg wiatru. W teorii jogi termin vāyu kojarzony jest jednak głównie z teorią pięciu vāyu, a więc pięciu energii lub pięciu rodzajów prāṇy, które odpowiadają za dobrostan człowieka. Każdy z tych rodzajów vāyu odpowiada za inny aspekt naszego funkcjonowania zarówno na […]
Słowo vinyāsa znaczy dosłownie „umiejscowienie” lub „układ” i pojawia się początkowo w głównie kontekście praktyk tantrycznych. Pojęciem vinyāsa lub częściej nyāsa określano tam proces umiejscawiania wibracji generowanych przez mantry w określonych, kluczowych energetycznie miejscach ciała. Celem takiej praktyki była swego rodzaju mentalna pielgrzymka poprzez energetyczną mapę subtelnego wymiaru naszego ciała, która miała stopniowo prowadzić do coraz głębszego wnikania w naszą […]
W Sanskrycie viparīta znaczy odwrócony, zaś słowo karaṇa pochodzi od rdzenia √kṛ – robić. Viparītakaraṇa można zatem tłumaczyć dosłownie jako „robienie odwrócenia” albo „technikę odwrócenia” czy po prostu „pozycję odwróconą”. Według niektórych badaczy karaṇa jest technicznym terminem, który występuje już w tekstach tantrycznych, używanym na określenie rytualnych pozycji ciała przyjmowanych przez praktykującego. Tłumaczenie słowa karaṇa […]
Pojęcie vivekakhyāti jest terminem, który pojawia się w Yogasūtrach Patañjalego na określenie stanu prawdziwej wiedzy. Kiedy jesteśmy ugruntowani w praktyce [ośmiu] członów jogi (yoga-aṅga-anuṣṭhāna), gdy dokonuje się oczyszczenie (śuddhikṣaye), pojawia się światło wiedzy (jñānadīpti), co prowadzi właśnie do stanu vivekakhyāti – pisze Patañjali (YS 2.28). Viveka oznacza „rozumienie”, „prawdziwą wiedzę”, „umiejętność rozróżniania prawdy od fałszu”. W […]
Vṛtti to jedno z kluczowych słów dla zrozumienia psychologii jogi. Samo słowo jest bardzo wieloznaczne, ale w kontekście teorii jogi najczęściej tłumaczy się je jako: „aktywność”, „modyfikacja”, „funkcjonowanie”, „poruszenie”. Według najsłynniejszej definicji jogi, która z Yogasūtr Patañjalego pochodzi, „joga to zatrzymanie/zniesienie poruszeń (vṛtti) świadomości” (yogaś cittavṛttinirodhaḥ) (YS 1.2). W tym kontekście zatem vṛtti to szeroko […]
Rdzeń √yam, od którego pochodzi słowo yama, znaczy „kontrolować”, „ograniczać”, „krępować”. Słowo yama będzie zatem oznaczało „kontrolę”, „ograniczenie” lub „krępowanie”. Jednak w języku jogi yama to po prostu zasada etyczna, która reguluje relacje jogina ze światem zewnętrznym. Dla Patañjalego yamy są pierwszym z ośmiu narzędzi czy członów (aṅga) w jego teorii jogi. Praktyka jogi zaczyna […]
Słowo śakti może mieć wiele znaczeń. W zależności od kontekstu oznaczać może moc, siłę, efektywność, ale także żeńską formę energii lub w tekstach tantrycznych nawet boginię. W zwrocie yathā śakti słowo śakti znaczy jednak „możliwość” czy może raczej „[własne] możliwości”. Zwrot ten pojawia się kilka razy w XV-wiecznym dziele poświęconym jodze, Haṭhapradīpikā i dotyczy różnych […]
Słowo yoga pochodzi od rdzenia √yuj, który ma wiele znaczeń. W zależności od kontekstu i okresu historycznego √yuj może być tłumaczone jako „zaprzęgać” (np., konia do wozu), „przygotowywać”, „nakładać” (strzałę na cięciwę łuku), „wkładać” lub „kierować”. W kontekście praktyki jogi jednak √yuj tłumaczone jest głównie albo jako „łączyć” lub jako „skupiać uwagę”. Rozważania na temat […]