Słowo haṭha znaczy „siła”, „upór”, „zawziętość”. W takim znaczeniu występowało ono również najczęściej w pierwszych tekstach poświęconym jodze . Początkowo zatem, haṭhayoga była utożsamiana w metodą „wysiłkową”, a więc wymagającą trudu oraz uporu i rekomendowano ją jedynie, gdy “zwykła” (np. bardziej medytacyjna) praktyka nie przynosiła oczekiwanych skutków. Dopiero z czasem termin haṭha zaczął zmieniać swe […]
Termin īśvarapraṇidhāna pochodzi z połączenia dwóch słów – īśvara (istota najwyższa, bóg) oraz praṇidhāna (głęboka medytacja, skupianie się, oddanie się kontemplacji). A zatem pojęcie īśvarapraṇidhāna przetłumaczyć można jako „medytację nad najwyższym” lub we wersji bardziej religijnej jako „oddanie się kontemplacji boga”. Īśvarapraṇidhāna jako element praktyki jogi pojawia się w Yogasūtrach Patañjalego, który poświęca mu sporo […]
Jīvanmukta – osoba wyzwolona za życia. Więcej patrz mokṣa.
Medytacja kojarzy się zwykle z odcięciem się od świata zewnętrznego i kierowaniem uwagi do wewnątrz. Tak zresztą zwykle jest opisywana w jodze klasycznej. W Yogasūtrach Patañjalego cel jogi definiowany jest jako uspokojenie poruszeń świadomości (yogaś cittavṛttinirodhaḥ) (YS 1.2). Jednak także w tym samych Yogasūtrach pojawia się wyraźna wskazówka, że warunkiem osiągnięcia wewnętrznego spokoju jest praca […]
W teorii jogi termin kleśa jest na tyle trudny do przetłumaczenia, że najczęściej pozostawia się go w oryginale. Samo słowo oznacza „przypadłość”, „chorobę”, „ból” lub „cierpienie”. Ponieważ kleśe pojawiają się w naszym umyśle, można nazwać je przypadłością bądź chorobą umysłu. Ze sposobu, w jaki opisuje je Patañjali można wywnioskować, że przypadłości te mają charakter fundamentalny […]
Słowo kośa oznacza w Sanskrycie powłokę lub ciało czy mówiąc ściślej pewien aspekt naszej szeroko rozumianej cielesności. W teorii jogi a także Ajurwedy wymienia się pięć rodzajów takich powłok. Koncepcja ludzkiego ciała jest tu zatem o wiele bardzie złożona niż w kulturze europejskiej, a człowiek jest postrzegany jako istota wieloaspektowa. Wyróżniamy następujące typy kośa: Annamayakośa […]
Samo słowo kriyā znaczy dosłownie działanie lub ćwiczenie (np. odnoszące się do ciała), ale w języku jogi kriyā zwykło się tłumaczyć jako „czynność służącą oczyszczaniu ciała” czy po prostu „praktykę oczyszczającą”. Zwykle wyróżnia się sześć takich praktyk, nazywanych także niekiedy ṣaṭkarmani – czy sześcioma działaniami/praktykami. Kriyā to zatem z natury praktyka przygotowująca, której celem jest […]
Kriyā w Sanskrycie oznacza „działanie”, kriyāyoga znaczy zatem „joga działania”. Nie jest to jednak to samo, co karmayoga, której opis można znaleźć w Bhagavadgītā i która tłumaczona bywa często również w ten sam sposób. Termin kriyāyoga pojawia w Yogasūtrach i tam można znaleźć jego dokładną definicję. W pierwszym rozdziale dzieła Patañjali opisuje praktyki medytacji, które […]
Termin kumbhaka używany jest najczęściej jako określenie na wstrzymanie oddechu podczas praktyki prāṇāyāmy – czyli jogicznych praktyk oddechowych. Według niektórych pojęcie to wywodzi się od słowa kumbha (garnek, dzbanek) i ma przyrównywać wypełniony powietrzem tułów jogina do pełnego wody garnka. W praktyce prāṇāyāmy wyróżnia się różne rodzaje kumbhaki. Zatrzymanie oddechu z płucami pełnymi powietrza (na […]
Kuṇḍalinī to zapewne jeden z najbardziej tajemniczych i wieloznacznych terminów występujących w jodze, tantrze i tantrycznym buddyzmie. Samo słowo pochodzi najprawdopodobniej od słowa kuṇḍala, które oznacza rodzaj kolczyka o spiralnym kształcie. Kuṇḍalinī zatem znaczy dosłownie „ta, która jest zwinięta”. Pojęcie kuṇḍalinī zostaje jednak napełnione różną treścią w zależności od epoki oraz opisujących go autorów. Na […]