Dṛḍhabhūmi

Bhūmi znaczy „grunt”, „miejsce”, pozycja”. Dṛḍha to „solidny”, „silny”, „trwały”. W języku jogi dṛḍhabhūmi oznacza solidną i trwałą podstawę. Pojęcie to pojawia się w sūtrze 1.14 dzieła Patañjalego w kontekście jego definicji praktyki (abhyāsa) jogi. Według niego, aby praktyka miała solidną podstawę musi spełniać trzy warunki. Po pierwsze, musimy praktykować przez dłuższy czas (dīrghakāla). Po drugie, praktyka nasza musi być ciągła i bez przerw (nairantarya). Po trzecie, powinna być w pełni zaangażowana (satkāra).

Ta lakoniczna definicja dobrze ilustruje podejście Patañjalego do jogi – pełne dyscypliny i zaangażowania, niejako „na pełen etat”. Aby odnieść sukces i zbudować dṛḍhabhūmi, nasza praktyka nie może być letnia, od przypadku do przypadku, traktowana jako przelotne hobby. Nie da się także praktyki porzucać, aby po jakimś czasie do niej wracać. Według Patañjalego prawdziwego jogina cechuje zatem rodzaj specjalnego zaangażowania czy pełnego oddania. Nośnikiem tej intencji staje się słowo satkāra. Samo kāra oznacza wzmożony wysiłek, troskę, determinację lub zaangażowanie. W swoim tłumaczeniu Yogasūtr Leon Cyboran termin  satkāra tłumaczy jako „skupiona uwaga”. Inny tłumacz Patañjalego, Antonii Pełkowski, pisze z kolei o praktykowaniu „z oddaniem”.

Konieczność pełnego zaangażowanie w praktykę podkreśla także powstała ok. tysiąc lat później Haṭhapradīpikā, w której czytamy z kolei, że praktyce jogi sprzyja entuzjazm i zaangażowanie (utsāha), cierpliwość i regularność (dhairya) oraz determinacja i silne przekonanie (niścaya) (HP 1.16). Pochodząca z okolic XVII wieku Śivasaṃhitā pisze, że w praktyce jogin napotyka na wiele przeciwności (vighnāḥ), które są przerażające (dāruṇāḥ) i trudne do pokonania (durnivāraṇāḥ). Pomimo tego, powinien on kontynuować praktykę, nawet jeśli braknie mu sił – dosłownie „do ostatniego tchu w krtani” (prāṇaiḥ kaṇṭha-gatair api). (ŚS 3.53).

Współcześnie tego typu całkowite oddanie praktyce jogi występuję oczywiście raczej rzadko. Zapewne w swoich czasach odpowiednio Patañjali, Svātmārāma, autor Haṭhapradīpiki, oraz anonimowy twórca Śivasaṃhity również nie byli przeciętnymi joginami i wyróżniali się swoim oddaniem na tle innych. Niezależnie jednak od tego w jakim celu współcześnie praktykujemy jogę, na efekty możemy liczyć jedynie jeśli praktyka nasza trwa dłuższy czas oraz jest regularna i pełna zaangażowania – czyli wówczas, gdy zbudujemy solidną i trwałą podstawę (dṛḍhabhūmi).