Bhrāmarī

Słowo bhrāmarī w Sanskrycie znaczy pszczoła, ale w kontekście praktyki jogi jest to nazwa jednej z ośmiu technik prāṇāyāmy opisanych m.in. w takich dziełach haṭhayogi, jak np.  Haṭhapradīpikā czy Gheraṇḍasaṃhitā. Dlatego czasem termin bhrāmarī  tłumaczy się jako „oddech pszczoły”.

Bhrāmarī jest rodzajem prāṇāyāmy „wolno-oddechowej” i podobnie, jak w innych tego typu technikach polega na spowalnianiu oddechu, wydłużaniu go i wysubtelnianiu. Zgodnie z zasadą takich prāṇāyām wydech powinien być dwukrotnie dłuży niż wdech, ale wydłużenie to nie może odbijać się negatywnie na następującym po nim wdechu, zaś praktykujący nie powinien odczuwać braku powietrza czy zadyszki. Cechą wyróżniającą bhrāmarī od innych technik oddechowych jest to, że praktyce towarzyszy wyraźnie słyszalny dźwięk przypominający bzyczenie pszczoły (stad nazwa techniki). Dźwięk ten generowany jest w tyle języka i powstaje w rezultacie przedłużonego imitowania tylnojęzykowego „n” (jak w np. w słowie „ring”), ale z zamkniętymi ustami. Wdech i wydech odbywają się przez nos. W wersji podstawowej praktykujący bierze długi, równy wdech bez wydawania żadnego dźwięku, a następnie robi dwukrotnie dłuższy wydech imitując bzyczenie pszczoły w sposób opisany powyżej. W wersji pełnej, dźwięk towarzyszy zarówno wdechowi jak i wydechowi, zaś po wdechu następuje zatrzymanie oddechu (tzw. kumbhaka), która zwykle trwa tak długo, jak wydech, który po nim następuje.

Podobnie jak inne prāṇāyāmy wolno-oddechowe bhrāmarī spowalnia oddech, nieznacznie zwiększając tym samym zawartość dwutlenku węgla we krwi w stosunku do zwykłego oddechu. Skutkuje to poczuciem odprężenia i uspokojenia. Dodatkowo, według niektórych badań [Weitzberg & Lundberg; 2002] generowany podczas praktyki dźwięk zwiększa znacząco ilość generowanego w zatokach tlenku azotu, który wpływa na rozluźnienie mięśni gładkich, poszerza naczynia krwionośne oraz pełni ważną rolę jako neuroprzekaźnik w systemie nerwowym. Prawdopodobnie dlatego praktyce bhrāmarī towarzyszy uczucie odprężenia i przyjemności. „Dzięki bhrāmarī rodzi się nieustające poczucie ekstazy w umyśle” – podkreśla Haṭhapradīpikā (HP 2.68).

Praktyka bhrāmarī może być także doskonałym wstępem do medytacji. Po wykonaniu kilkunastu jej powtórzeń, praktykujący nie tylko wprowadza się w stan odprężenia i uspokojenia, ale także skupia się na wewnętrznych wibracjach generowanych przez dźwięk podczas praktyki. Wibracje te odczuwać można jeszcze jakiś czas po zakończeniu bhrāmarī i stanowić mogą one punkt skupienia uwagi (ālambana), kluczowy dla praktyki medytacji według klasycznej teorii jogi Patañjalego.

Zobacz także hasło prāṇāyāma