Medytacja kojarzy się zwykle z odcięciem się od świata zewnętrznego i kierowaniem uwagi do wewnątrz. Tak zresztą zwykle jest opisywana w jodze klasycznej. W Yogasūtrach Patañjalego cel jogi definiowany jest jako uspokojenie poruszeń świadomości (yogaś cittavṛttinirodhaḥ) (YS 1.2). Jednak także w tym samych Yogasūtrach pojawia się wyraźna wskazówka, że warunkiem osiągnięcia wewnętrznego spokoju jest praca […]
Prakāśa w Sanskrycie znaczy dosłownie „jasność”, „świetlistość” lub „światło”. W języku jogi słowo to jest jednak często także używane jako synonim terminu sattva, a więc stanu wewnętrznej jasności i idealnej równowagi, którego nie zakłóca ani pobudzenie (rajas) ani apatia (tamas). Termin ten występuje kilka razy w Yogasūtrach Patañjalego. Jego zdaniem na przykład, dzięki praktyce prāṇāyāmy […]
Prātibha znaczy “intuicja”, „inspiracja” lub „przebłysk zrozumienia” i jest pojęciem używanym zarówno w teorii jogi, tantrze, jak i hinduskiej poetyce (kāvyaśāstra). Według tej ostatniej prātibha to intuicja, której źródeł szukać należy w poprzednich wcielaniach i która jest podstawą wszelkiej poetyckiej twórczości. W tantrze z kolei prātibha kojarzona jest m.in. z intuicyjnym geniuszem twórczym Śivy i […]
Samāpatti w Sanskrycie oznacza osiągnięcie czegoś, dojście do celu, przyjęcie pierwotnej formy. Ale w języku jogi, a także w buddyzmie, terminem tym określa się specjalną formę medytacji. W Yogasūtrach Patañjalego znaleźć można bardzo szczegółowy opis samāpatti, jako techniki progresywnej medytacji, dzięki której jogin stopniowo wnika w prawdziwą naturę obiektu, będącego przedmiotem skupienia uwagi. Patañjali definiuje […]
Satya znaczy „prawdziwy”, „rzeczywisty”, „szczery” i „prawdomówny”. W teorii jogi satya najczęściej rozumiana jest właśnie w tym ostatnim znaczeniu i tłumaczona jest jako „prawdomówność”. Według Patañjalego satya jest jedną z pięciu zasad etycznych, które nazywa yamami i które mają porządkować relacje jogina ze światem zewnętrznym. Osoba „ugruntowana w prawdzie” (satyapratiṣṭha) ma – zdaniem autora Yogasūtr […]
Słowo śauca oznacza czystość – zarówno w znaczeniu fizycznym czy zewnętrznym, jak i czystość umysłu lub intencji. Śauca jest jednym z pięciu samoograniczeń (niyamy) w jodze Patañjalego, które pozwalają praktykującemu ułożyć prawidłowe relacje z samym sobą. Leon Cyboran tłumaczy niyamy jako praktyki „ascetyczno-mistyczne” i określenie to trafnie oddaje sens praktyki śauca w rozumieniu autora Yogasūtr. […]
„Jaki jest pożytek z tego, że wiesz wszystko, jeśli nie wiesz kim jesteś?” – pytał Ramana Maharishi. Pytanie to jest jak najbardziej zasadne. Rzetelna odpowiedź na nie może pomóc w poradzeniu sobie z wieloma innymi pytaniami, a niektóre po prostu unieważnia. Zadawanie sobie pytania o to, kim jesteśmy – czyli praktykowanie samopoznania – określa się […]
Słowo tapas pochodzi od rdzenia √tap (żarzyć się, mieć władzę, odczuwać ból). Pierwotnie tapas były praktykami wewnętrznej dyscypliny, które służyły osiąganiu nadzwyczajnych umiejętności (siddhi) i/lub wyzwoleniu się z łańcucha karmicznych wcieleń (mokṣa). Praktyka tapas często polegała wyrzeczeniu się świata, życiu w samotności oraz umartwianiu ciała np. poprzez długotrwałe głodówki, przyjmowanie niewygodnych pozycji na bardzo długi […]
W pierwszym rozdziale Yogasūtr Patañjali dokonuje swoistej klasyfikacji osób praktykujących jogę w zależności od stopnia ich zaangażowania oraz wybranej przez nich metody. Pisze on m.in. o tym, że praktykujący może być delikatny, słaby, łagodny (mṛdu), średni (madhya) oraz nadzwyczajny, wykraczający ponad miarę (adhimātra). Podobnie metoda wybrana przez praktykującego może być opisana poprzez te trzy kategorie […]
Słowo upekṣā tłumaczy się najczęściej jako obojętność lub dystans. W zależności od kontekstu oznaczać może także odrzucenie, wytrwałość lub niezgodę. Na pierwszy rzut oka wydawać się więc może, że według Patañjalego najlepszą receptą na dziejące się wokół nas zło (apuṇya) jest jego ignorowanie. Jednak joga Patañjalego nie postuluje eskapizmu, a dystans wobec zła nie oznacza […]