Santoṣa

Santoṣa tłumaczona jest jako zadowolenie, uspokojenie i satysfakcja. Santoṣa to akceptacja wszystkiego tego, co jest i co nas spotyka – akceptacja wynikająca nie tyle z rezygnacji czy poddania się, ale z poczucia spełnienia i wewnętrznego spokoju. We współczesnym świecie nie łatwo zasadę tę stosować. Żyjemy w cywilizacji nienasycenia, ciągłej pogoni za tym, żeby mieć więcej, żyć intensywniej, doznawać mocniej. Powoduje to, że często nasza uwaga nie skupia się na tym, co mamy, ale na tym, czego pragniemy. Zamiast cieszyć się z tego, co nas otacza, pogrążamy się smutku lub frustracji niespełnienia. Santoṣa jest szczególnie trudna do praktykowania, gdy tracimy coś do czego jesteśmy przyzwyczajeni lub kogoś, kto był nam bliski. Pojawia się wówczas poczucie braku, pustki i chęć powrotu do poprzedniego stanu. Umiejętność pełnego akceptowania naszego TERAZ – a więc miejsca i sytuacji, w której się znaleźliśmy oraz wszystkich rzeczy, które nas spotykają  – może być zatem poważnym wyzwaniem. Jeśli jednak uda nam się wyzwaniu temu sprostać i praktykować santoṣę na co dzień, możemy osiągnąć „nieograniczone szczęście” – obiecuje Patañjali (saṃtoṣād anuttamaḥ sukhalābhaḥ – YS 2.42). Uświadamiamy bowiem sobie, że w przeciwieństwie do najwspanialszych przeszłych doświadczeń oraz najbardziej wyrafinowanych marzeń o przyszłości to, co spotyka nas TERAZ jest jedyną rzeczywistością. Nie oznacza to, że stajemy się bierni czy wyrzekamy się prób wpływania na otaczający nas świat, ale po prostu rozumiemy, że do szczęścia prowadzi sztuka akceptacji tego, co jest.