Ujjāyī

Słowo ujjāyī ma nie do końca jasne pochodzenie. Według niektórych powstaje z połączenie przedrostka „ud” (do góry, ponad) oraz rdzenia „ji” (zwyciężać) i oznacza „bycie zwycięskim” lub „tego, który zwycięża”. Według Kuvalayanandy jednak przedrostek „ud” tłumaczony może być także jako „głośny”, zaś słowo „jaya” jest częścią tradycyjnego sposobu pozdrawiania się w Indiach, które zwykle wymawia się głośno. Z kolei swoim komentarzu do Haṭhapradīpīki Bramānanda zauważa, że słowo to może wiązać się ze słowem ujjāpī, które oznacza po prostu „głośno wymawiane”.

W praktyce jogi określenie ujjāyī używane jest w stosunku do oddechu, który generowany jest z delikatnym dźwiękiem, przypominającym szelest. Oddech taki powstaje poprzez uaktywnienie mięśni krtani w okolicach głośni. Według Haṭhapradīpīki  taki rodzaj oddechu stosowany jest podczas ujjāyī prāṇāyāmy, praktyki oddechowej polegającej na tym, że: „Zamykając usta wciąga się powoli powietrze obiema dziurkami do nosa tak, aby [słyszeć] dźwięk od gardła do klatki piersiowej. [Następnie] (…) wstrzymuje się oddech, [po czym] wydycha się powietrze lewą dziurką.” (HP  2.51.-52a). Według tradycji taka praktyka oddechowa miała sprzyjać zwalczaniu wielu chorób i prowadzić do sukcesów. A zatem słowo ujjāyī może być także rozumiane jako „prowadzący do sukcesu” – twierdzi Kuvalayananda.

Oddech ujjāyī  zalecany jest także podczas nauki innych rodzajów prāṇāyāmy. Oddychanie z delikatnym dźwiękiem ma duży walor praktyczny, szczególnie na początku, pozwala bowiem lepiej kontrolować długość i regularność oddechu, co jest integralną częścią praktyk oddechowych. Z upływem czasu jednak, kiedy praktykujący nabiera wprawy i doświadczenia, dźwięk ten staje się coraz bardziej subtelny i odczuwany jest bardziej jako doznanie w ciele niż wibracja w krtani – twierdzi uczeń Desikachara, Paul Harvey.

Oddech ujjāyī  zaleca się także podczas praktyki asan w systemie Ashtanga jogi. Podobnie jak w przypadku praktyki prāṇāyāmy oddychanie z delikatnym szelestem pomaga w lepszym skupieniu uwagi na oddechu. Wsłuchiwanie się w szum własnego oddechu podczas praktyki asan pozwala również na bardziej świadomą praktykę. Łatwiej wówczas zauważyć, że oddech nagle przyspieszył lub stał się krótki i szarpany, co zwykle oznacza, że dana asana jest dla nas na danym etapie zbyt wymagająca lub jest wykonywana nieprawidłowo, a zatem przestaje być stabilna (sthira) i wygodna (sukha), co według Patañjalego  charakteryzuje pozostawanie w asanie. Zdaniem Richarda Freemana skupianie uwagi na oddechu i pielęgnowanie dźwięku ujjāyī jest kluczowym elementem wewnętrznej praktyki Ashtanga jogi i nadaje jej prawdziwie medytacyjny wymiar.