Vinyāsa

Słowo vinyāsa znaczy dosłownie „umiejscowienie” lub „układ” i pojawia się początkowo w głównie kontekście praktyk tantrycznych. Pojęciem vinyāsa lub częściej  nyāsa określano tam proces umiejscawiania wibracji generowanych przez mantry w określonych, kluczowych energetycznie miejscach ciała. Celem takiej praktyki była swego rodzaju mentalna pielgrzymka poprzez energetyczną mapę subtelnego wymiaru naszego ciała, która miała stopniowo prowadzić do coraz głębszego wnikania w naszą naturę.

W języku jogi termin vinyāsa używany jest jednak w innym kontekście i oznacza ułożenie lub układ sekwencji, w której elementy dynamiczne przeplatają się w określonej kolejności z elementami statycznymi (asany). W takiej sekwencji każdemu z jej elementów przyporządkowuje się zwykle wdech lub wydech oraz ściśle zdefiniowane miejsce skupienia wzroku (dṛṣṭi). Znaczenie vinyāsy w praktyce asan podkreślał uważany przez wielu za ojca współczesnej jogi Krishnamacharya. W swojej Yoga Makaranda (dosłownie „nektar jogi”) porównywał on vinyāsy do schematu określającego rozkład taktów w muzyce i podkreślał, że praktyka asan bez odpowiedniej sekwencji vinyās (vinyāsa krama) nie przyniesie odpowiednich skutków. Wprowadzając pojęcie vinyāsy Krishnamacharya z krytycyzmem odnosi się do tych, którzy praktykując jogę „…po prostu ruszają, wyginają i potrząsają ramionami i nogami”. Można zatem odnieść wrażenie, że vinyāsa odgrywała dla niego nie tylko mechaniczną i porządkującą role, ale była ważnym narzędziem skupiania uwagi, który nadaje praktyce asan niemal rytualną rolę. Każda vinyāsa wiązała się z  precyzyjnie zdefiniowanym ułożeniem ciała, bez miejsca na żadne zbędne gesty. Każda vinyāsa miała także swój wewnętrzny porządek, określony odpowiednim liczebnikiem. Co ciekawe, Krishnamacharya podkreślał znaczenie vinyās nie tylko w praktyce asan, ale także prāṇāyāmy oraz murd. W tym przypadku zapewne chodziło mu zapewne jednak o odpowiednie gesty czy zdefiniowane przejścia między poszczególnymi etapami tych praktyk.

Jeden z uczniów Krishnamacharyi, twórca Ashtanga jogi, Pattabhi Jois, uznawał vinyāsę za nieodzowny element tej praktyki jogi. Porównywał on vinyāsę do nitki, na której – jak koraliki – nawleczone są asany praktykowanej sekwencji. Z kolei jego wybitny uczeń, Richard Freeman, pisał, że vinyāsa to: „…następujące po sobie łączenie i rozłączanie wzajemnie uzupełniających się przeciwieństw, stające się narzędziem pozostawania w teraźniejszości, uważności oraz świadomości uczuć, myśli, doznań i refleksji , które mogą, ale nie muszą się pojawiać”.

Współcześnie koncepcja vinyāsy jest stosowana w różnych rodzajach jogi. Na bazie Ashtanga jogi stworzona została nawet metoda nazywana Vinyasa jogą, która wykorzystuje dynamiczne przejścia między pozycjami, ułożone w sekwencję według autorskiej koncepcji prowadzącego.