W teorii jogi termin kleśa jest na tyle trudny do przetłumaczenia, że najczęściej pozostawia się go w oryginale. Samo słowo oznacza „przypadłość”, „chorobę”, „ból” lub „cierpienie”. Ponieważ kleśe pojawiają się w naszym umyśle, można nazwać je przypadłością bądź chorobą umysłu. Ze sposobu, w jaki opisuje je Patañjali można wywnioskować, że przypadłości te mają charakter fundamentalny […]
Mantra spełnia szczególną rolę w kulturze Indii, a więc z natury rzeczy także w jodze. Samo słowo wywodzi się od czasownika √man (myśleć, wiedzieć), a więc mantra jest narzędziem myślenia lub dążenia do wiedzy. Według jednej z tradycji, którą można odnaleźć już w Wedach świat wyłonił się z dźwięku. Dźwięk ten, a właściwie wibracja, miał […]
Słowo āhāra znaczy jedzenie, mita oznacza „umiar”, „powściągliwość”, „wstrzemięźliwość”. Mitāhāra można przetłumaczyć jako „umiar w jedzeniu”. Umiejętność przestrzegania dyscypliny podczas spożywania posiłków jest cechą powszechnie uznawaną za ważną zarówno w jodze jak i Ajurwedzie. Według Haṭhapradīpiki brak umiaru w jedzeniu (atyāhāra) stanowi jedną z przeszkód na drodze jogi (HP 1.15). Jej autor, Svātmārāma, wymienia nawet […]
Praktyce jogi towarzyszy czasem intonowanie mantr, które z reguły rozpoczyna i kończy dźwięk OṂ. Wymawia się go w istocie A-U-M i jest on jedną z najstarszych mantr. Tradycyjnie uważa się, że mantra OṂ została „zasłyszana” przez mędrców medytujących u podnóża Himalajów. Przypisuje się jej więc wielką moc. Według niektórych to właśnie z dźwięku OṂ powstał […]
„Prāṇa” znaczy oddech, „ayāma” to kontrola; prāṇāyāma zatem to kontrola oddechu. Prāṇāyāma jest jedną z najstarszych udokumentowanych praktyk jogi. Była praktykowana jako rodzaj tapas (praktyki ascetyczne, dyscyplinujące) już w czasach historycznego Buddy (2500 lat temu). Jeszcze wcześniej o znaczeniu oddechu w praktyce kontroli umysłu wspomina Chāndogyopaniṣad. Kilka wieków później Mahābhārata wymienia prāṇāyāmę jako jedną z […]
„Przywiązanie jest [wynikiem] doświadczenia przyjemności” – twierdzi Patañjali (sukhānuśayī rāgaḥ || YS 2.7 ||). Coś, co było dla nas źródłem radości, przyjemności czy szczęścia pozostawia w naszym umyśle trwały ślad (saṃskāra). Dążymy to powtarzania tego doświadczania, zakładając, że wraz z nim wróci poczucie szczęścia (sukha). Tak właśnie powstaje rāga (przywiązanie, pragnienie). Kiedy na przykład nie […]
Saṃkalpa to termin wieloznaczny, występujący w hinduizmie, buddyzmie, a także teorii jogi. Ma wiele znaczeń. Czasami tłumaczy go się jako wola, determinacja, intencja, pragnienie, cel. Innym razem jako idea, refleksja lub wyobrażenie. Saṃkalpa to także mocne postanowienie, przyrzeczenie lub ślubowanie. Według przekonań wielu indyjskich myślicieli i joginów wszystkie nasze działania i – co za tym […]
Słowo „saṃsāra” powstało w ze zbitki słowa “sam”, które oznacza „połączenie”, „łączenie” „bycie razem” oraz słowa „sāra”, które niesie z sobą pojęcia ruchu, stanu przepływu, wędrówki. Zgodnie z dominującą w Indiach wiarą w teorię reinkarnacji saṃsāra jest stanem obecnym, naszą wędrówką poprzez doświadczenia życia, a więc także poprzez towarzyszące mu przyjemności i cierpienie. Wraz z […]
Według teorii jogi każde działanie i każda myśl pozostawia w naszej świadomości subtelny ślad. Ten ślad to saṃskāra – wspomnienie, odcisk przeszłych działań i myśli. Saṃskāra działa trochę jak nasionko. Jeżeli w przyszłości pojawią się po temu sprzyjające okoliczności, zacznie kiełkować i przerodzi się w roślinę, która wyda kolejne nasionka. Im częściej powtarzamy zatem jakieś […]
Santoṣa tłumaczona jest jako zadowolenie, uspokojenie i satysfakcja. Santoṣa to akceptacja wszystkiego tego, co jest i co nas spotyka – akceptacja wynikająca nie tyle z rezygnacji czy poddania się, ale z poczucia spełnienia i wewnętrznego spokoju. We współczesnym świecie nie łatwo zasadę tę stosować. Żyjemy w cywilizacji nienasycenia, ciągłej pogoni za tym, żeby mieć więcej, […]